Tranh chấp đất đai là một trong những loại tranh chấp phổ biến và phức tạp hiện nay. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ những quy định, thủ tục của pháp luật trong việc giải quyết tranh chấp này. Vậy, tranh chấp đất đai là gì? Thủ tục giải quyết tranh chấp đất đai có sổ đỏ và không có sổ đỏ như thế nào? Bài viết dưới đây của BATDONGSAN EXPRESS sẽ giúp bạn giải đáp từng thắc mắc trên.

giai quyet tranh trap dat dai

I. Tìm hiểu về tranh chấp đất đai là hình thức như thế nào?

Căn cứ theo khoản 24 Điều 3 của Luật Đất đai 2013 cho biết, tranh chấp đất đai là những tranh chấp về quyền và nghĩa vụ của người sử dụng đất với hai hoặc nhiều bên trong quan hệ đất đai.

II. Cách phân biệt tranh chấp hiện tại có phải là tranh chấp đất đai không?

giai quyet tranh trap dat dai

Xác định tranh chấp này có phải là tranh chấp đất đai hay không là điều rất quan trọng. Vì với mỗi loại tranh chấp khác nhau, thủ tục và cách giải quyết nó sẽ có sự khác biệt.

Để phân biệt, bạn có thể dựa vào khoản 24 Điều 3 của Luật Đất đai 2013 với quy định: “Tranh chấp đất đai là tranh chấp về quyền, nghĩa vụ của người sử dụng đất giữa hai hoặc nhiều bên trong quan hệ đất đai”. Điều này đồng nghĩa với việc chỉ những người có quyền sử dụng đất, bao gồm cả tranh chấp ranh giới giữa các thửa mới được tính là tranh chấp đất đai.

Xem thêm:

Bên cạnh đó, phân loại tranh chấp đất đai còn có ý nghĩa quan trọng như sau:

  • Nhóm tranh chấp đất đai (loại 1): Toàn bộ thủ tục giải quyết tranh chấp sẽ tuân theo quy định của Luật đất đai. Đầu tiên là phải hòa giải tại UBND cấp xã, nếu không hòa giải được mà cần tiến hành khởi kiện, Tòa án sẽ trả lại đơn khởi kiện. Ngoài ra, trường hợp đất tranh chấp có giấy chứng nhận hoặc giấy tờ liên quan đến quyền sử dụng đất, cơ quan có thẩm quyền sẽ đưa ra phương án giải quyết khác với trường hợp không có giấy tờ.
  • Nhóm tranh chấp liên quan đến đất đai (loại 2): Thủ tục giải quyết sẽ khác với nhóm 1 và do Bộ luật Dân sự quy định. Các bên có thể khởi kiện trực tiếp tại Tòa án, thay vì phải thông qua hòa giải tại UBND cấp xã.

Lưu ý, những tranh chấp dưới đây không được xếp vào nhóm tranh chấp đất đai mà bạn cần lưu ý, tránh nhầm lẫn:

  • Tranh chấp liên quan đến giao dịch mua bán quyền sử dụng đất và nhà ở.
  • Tranh chấp liên quan tới di sản thừa kế quyền sử dụng đất.
  • Tranh chấp tài sản chung là quyền sử dụng đất của vợ và chồng sau khi ly hôn.

III. Thẩm quyền nào có thể đứng lên giải quyết tranh chấp tại UBND

giai quyet tranh trap dat dai

  • Chủ tịch UBND cấp huyện có thẩm quyền đứng lên giải quyết tranh chấp giữa hộ gia đình, cá nhân và cộng đồng dân cư khi có tranh chấp đất đai. Nếu các bên không đồng ý với quyết định của UBND cấp huyện sẽ có quyền khiếu nại tới chủ tịch UBND cấp tỉnh. Ngoài ra, có thể khởi kiện tại Tòa án nhân dân theo đúng quy định về tố tụng hành chính.
  • Chủ tịch UBND cấp tỉnh có thẩm quyền đứng ra giải quyết các tranh chấp đất đai của các tổ chức, cơ sở tôn giáo, người Việt Nam đang định cư tại nước ngoài hoặc doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Nếu các bên không đồng ý với quyết định giải quyết của UBND cấp tỉnh sẽ có quyền khiếu nại lên Bộ trưởng Bộ TN&MT. Ngoài ra, có thể khởi kiện tại Tòa án nhân dân theo đúng trình tự thủ tục quy định về tố tụng hành chính.

IV. Hướng dẫn thủ tục giải quyết tranh chấp đất đai khi có Sổ đỏ

1. Thủ tục tố tụng dân sự

Trường hợp một trong các bên có giấy chứng nhận hoặc giấy tờ trong quy định tại Điều 100 Luật Đất đai thì Tòa án nhân dân nơi có đất bị tranh chấp sẽ tiến hành giải quyết theo thủ tục tố tụng dân sự như sau:

Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ khởi kiện giải quyết tranh chấp đất đai

giai quyet tranh trap dat dai

Hồ sơ để khởi kiện tranh chấp đất đai bao gồm:

  • Đơn khởi kiện tranh chấp đất đai theo mẫu quy định.
  • Giấy tờ chứng minh quyền sử dụng đất, có thể là giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc các giấy tờ theo quy định tại Điều 100.
  • Biên bản hòa giải đã được chứng nhận từ UBND xã và có chữ ký của các bên tranh chấp.
  • Giấy tờ của người đứng lên khởi kiện như: Sổ hộ khẩu, chứng minh thư nhân dân hoặc căn cước công dân.
  • Các giấy tờ khác từ bên khởi kiện để làm chứng cứ chứng minh yêu cầu khởi kiện.

Bước 2: Nộp đơn để khởi kiện tranh chấp đất đai

Nơi nộp đơn khởi kiện tranh chấp là Tòa án nhân dân cấp huyện nơi đang có đất tranh chấp.

Hình thức nộp có thể chọn 1 trong 3: trực tiếp tại Tòa án, gửi tới Tòa án qua đường dịch vụ bưu chính hoặc gửi trực tuyến tại Cổng thông tin điện tử của Tòa án.

Bước 3: Tòa án thụ lý và tiến hành giải quyết tranh chấp

Trường hợp chưa đủ hồ sơ, Tòa án sẽ yêu cầu bổ sung thêm.

Trường hợp đã đủ hồ sơ, Tòa án sẽ thông báo nộp tạm ứng án phí. Sau đó, người khởi kiện sẽ nộp khoản phí này tại cơ quan thuế theo giấy báo và mang biên lai nộp lại cho Tòa. Tiếp theo, Tòa sẽ thụ lý.

2. Thủ tục chuẩn bị xét xử và tiến hành xét xử giải quyết tranh chấp

Thời gian chuẩn bị xét xử có thời hạn khoảng 4 tháng. Nếu vụ việc phức tạp sẽ được gia hạn không quá 2 tháng.

Lúc này, Tòa sẽ tổ chức hòa giải. Nếu các bên hòa giải không thành, Tòa sẽ đưa vụ tranh chấp đất đai này ra xét xử sơ thẩm. Sau khi có bản án sơ thẩm, nếu không đồng ý với bản án này thì các bên có quyền được kháng cáo, đồng thời phải có căn cứ kèm theo.

V. Trình tự thủ tục giải quyết tranh chấp đất đai khi không có Sổ đỏ

Cách 1: Đề nghị UBND cấp có thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai

Nếu có tranh chấp đất đai xảy ra nhưng không có sổ đỏ, UBND các cấp sẽ có quyền giải quyết, cụ thể:

  • Tranh chấp xảy ra giữa hộ gia đình, cá nhân và cộng đồng dân cư với nhau sẽ do chủ tịch UBND cấp huyện giải quyết.
  • Tranh chấp xảy ra với một bên là tổ chức, cơ sở tôn giáo, người Việt Nam đang định cư tại nước ngoài, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài sẽ do chủ tịch UBND cấp tỉnh giải quyết.

1.1. Thủ tục giải quyết tranh chấp đất đai ở UBND cấp huyện

giai quyet tranh trap dat dai

Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ giải quyết tranh chấp đất đai

  • Đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp đất đai theo mẫu quy định.
  • Biên bản hòa giải vấn đề tranh chấp đất đai tại UBND cấp xã.
  • Trích lục bản đồ, hồ sơ địa chính ở các thời kỳ liên quan đến diện tích tranh chấp, cùng những tài liệu khác để làm chứng cứ cho quá trình giải quyết tranh chấp.
  • Báo cáo đề xuất và dự thảo quyết định giải quyết tranh chấp, hoặc dự thảo quyết định công nhận hòa giải thành.

Bước 2: Nộp hồ sơ

Hồ sơ giải quyết tranh chấp đất đai sẽ được nộp tại Ủy ban nhân dân cấp huyện.

Bước 3: Tiếp nhận hồ sơ

Nếu hồ sơ chưa được chuẩn bị đủ hoặc chưa hợp lệ, cơ quan tiếp nhận sẽ thông báo và hướng dẫn người nộp bổ sung theo quy định trong thời gian không quá 3 ngày làm việc.

Bước 4: Giải quyết yêu cầu

Chủ tịch UBND cấp huyện sẽ giao trách nhiệm cho cơ quan tham mưu giải quyết với những công việc sau:

  • Thẩm tra, xác minh và tổ chức hòa giải các bên tranh chấp. Bên cạnh đó, có tổ chức cuộc họp các ban ngành liên quan nhằm tư vấn giải quyết nếu cần thiết.
  • Hoàn chỉnh hồ sơ để gửi chủ tịch UBND ban hành quyết định giải quyết tranh chấp.

Bước 5: Chủ tịch UBND cấp huyện ban hành kết quả giải quyết tranh chấp

Chủ tịch UBND cấp huyện sẽ ban hành quyết định giải quyết tranh chấp hoặc quyết định công nhận hòa giải, sau đó gửi cho các bên. Nếu đồng ý với kết quả này, tranh chấp sẽ kết thúc. Ngược lại, nếu có bên không đồng ý sẽ yêu cần khiếu nại tới chủ tịch UBND cấp tỉnh hoặc khởi kiện tại Tòa án theo đúng quy định của pháp luật về tố tụng hành chính.

Thời hạn giải quyết kết quả tranh chấp này không quá 45 ngày. Đặc biệt, đối với các xã miền núi, hải đảo, vùng sâu vùng xa hoặc những vùng khó khăn, thời gian sẽ được tăng thêm 10 ngày.

1.2. Thủ tục giải quyết tranh chấp đất đai ở UBND cấp tỉnh

giai quyet tranh trap dat dai

Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ giải quyết tranh chấp đất đai

  • Đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp đất đai theo mẫu quy định.
  • Những biên bản như: biên bản hòa giải tại UBND cấp xã, biên bản làm việc với các bên tranh chấp và bên liên quan, biên bản kiểm tra hiện trường đất có tranh chấp, biên bản cuộc họp các ban ngành liên quan nhằm tư vấn giải quyết khi hòa giải không thành, biên bản hòa giải trong các quá trình giải quyết tranh chấp.
  • Trích lục bản đồ, hồ sơ địa chính ở các thời kỳ liên quan đến diện tích đất tranh chấp cùng những tài liệu khác để làm chứng cứ trong quá trình giải quyết tranh chấp.
  • Báo cáo đề xuất và dự thảo quyết định giải quyết tranh chấp, hoặc dự thảo quyết định công nhận hòa giải thành.

Bước 2: Nộp hồ sơ

Người làm hồ sơ sẽ nộp tại Ủy ban nhân dân cấp tỉnh.

Bước 3: Tiếp nhận hồ sơ

Trong khoảng 3 ngày làm việc, cơ quan tiếp nhận và xử lý hồ sơ sẽ thông báo, đồng thời hướng dẫn người nộp hồ sơ bổ sung nếu hồ sơ này chưa hợp lệ.

Bước 4: Thủ tục giải quyết tranh chấp

Chủ tịch UBND cấp tỉnh sẽ giao trách nhiệm cho cơ quan tham mưu giải quyết tranh chấp đất đai. Những nhiệm vụ của cơ quan này bao gồm:

Thẩm tra, xác minh sự việc, sau đó tổ chức hòa giải giữa các bên tranh chấp và tổ chức cuộc họp các ban ngành liên quan nhằm giải quyết. Sau đó hoàn thành hồ sơ gửi chủ tịch UBND cấp tỉnh ban hành quyết định giải quyết tranh chấp.

Bước 5: Chủ tịch UBND cấp tỉnh ban hành kết quả giải quyết

Chủ tịch UBND cấp tỉnh sẽ ban hành quyết định giải quyết tranh chấp hoặc ra quyết định công nhận hòa giải thành, sau đó gửi cho các bên có xảy ra tranh chấp. Sau quyết định này sẽ có 2 trường hợp xảy ra như sau:

  • Nếu các bên đều đồng ý, tranh chấp này sẽ kết thúc.
  • Nếu bên nào không đồng ý với kết quả sẽ có quyền khiếu nại lên Bộ trưởng Bộ tài nguyên và Môi trường. Ngoài ra, có thể khởi kiện tại Tòa án theo quy định của pháp luật về luật tố tụng hành chính.

Thời gian giải quyết trong trường hợp này không quá 60 ngày. Bên cạnh đó, thời hạn sẽ tăng thêm 10 ngày nếu tranh chấp xảy ra ở những xã miền núi, vùng sâu vùng xa, vùng hải đảo, vùng đặc biệt khó khăn.

Lưu ý, thời hạn giải quyết tại UBND cấp huyện và cấp tỉnh đều không tính những thời gian dưới đây:

  • Các ngày nghỉ hoặc ngày lễ theo đúng quy định của pháp luật.
  • Không tính thời gian tiếp nhận hồ sơ giải quyết tranh chấp đất đai tại xã và thời gian thực hiện nghĩa vụ tài chính của người sử dụng đất.
  • Không tính thời gian xem xét xử lý đối với những trường hợp sử dụng đất có hành vi vi phạm pháp luật và thời gian trưng cầu giám định.

Cách 2: Khởi kiện giải quyết tranh chấp đất đai tại Tòa án nhân dân

giai quyet tranh trap dat dai

Nếu có tranh chấp đất đai, bạn có thể khởi kiện tại Tòa án nhân dân. Tuy nhiên, nếu chọn hình thức này, bạn cần xem xét khả năng thắng kiện và những án phí, mức tạm nộp án phí trước khi khởi kiện.

Bài viết trên đã cung cấp tới bạn toàn bộ thông tin về thủ tục giải quyết tranh chấp đất đai theo đúng luật hiện hành. Hy vọng nội dung này sẽ hữu ích với bạn, qua đó đảm bảo quyền lợi tối ưu nhất nếu có tranh chấp xảy ra. Mọi vấn đề thắc mắc khác, bạn có thể liên hệ với BATDONGSAN EXPRESS qua Hotline +84 24 39749350 hoặc +84 24 39749351 để được tư vấn tận tâm.